بررسی تطبیقی محاربه در حقوق اسلامی

محارب کسی است که برای ترساندن مردم و قصد افساد فی الارض سلاح خود را کشیده و آشکار می¬کند و اصطلاحاً به چنین عملی محاربه گفته می شود. به مقتضای آیه 33 سوره مائده، محارب کسی است که با خدا و رسول بجنگد و روی زمین فساد کند. افساد فی الارض عنوانی عام است که محاربه روشن ترین و کامل¬ترین مصداق آن است. عمده ترین شباهت محاربه با بغی و نیز جرم سیاسی، آشوب و تشنج در جامعه و ایجاد اخلال در نظم اجتماعی است؛ اما طرف مقابل محاربه، انسانهایی هستند که مظلوم واقع شده و تحت حمایت خدا و رسول قرار می گیرند؛در حالی که طرف مقابل بغی و جرم سیاسی، حکومت و صاحبان قدرت هستند. محاربه و افساد فی الارض با اقرار و شهادت دو مرد عادل ثابت می شود. قتل، به دار آویختن، قطع دست و پا و تبعید، چهار مجازاتی است که برای محارب تشریع شده است. آیات 33و34 سوره مائده و روایات ادله مشروعیت آن هستند.فقیهان در اینکه مجازات چهارگانه یادشده به نحو تخییر یا ترتیب هستند، اختلاف نظر دارند که بر اساس پژوهش انجام شده در این نوشتار، تخییر مبتنی بر اصل تناسب بین جرم و مجازات، ترجیح داده شده است. علاوه بر فوت محارب، بر مبنای نظر فقیهان امامیه و اهل سنت،عفو و توبه¬ی او پیش از تسلط بر وی، از اسباب سقوط مجازات محارب هستند.